ارزیابی دیدگاه مفسران درباره معناشناسی عبادت شیطان در آیات 44 مریم و 60 یس

«عبادت شیطان»، به این معنا که شیطان معبود است، در دو آیه قرآن مطرح شده است. گوهر معنایی «عبادت»، «خضوع» و «تذلّل» است. همه مفسران- تا جایی که می دانیم- «عبادت شیطان» را به معنای «اطاعت او» گرفته اند. این نظریه با کاستی هایی رو به رو است.  به نظر می رسد، منشأ این معنا نزد مفسران تلقّی آنان از معنای اصطلاحی عبادت است که آن نیز با ابهام هایی متعدّد مواجه است. حاصل بررسی ها چنین است که معنای عبادت شیطان همانند کاربردهای دیگرعبادت در اصطلاح قرآنی است. که طی فرایندی صورت می پذیرد. این فرایند، رب، اله و انقیاد و خضوع حضور دارد عابد، شخص یا چیزی را ربّ، یعنی مالک مدبّر در امری از امور خود ببیند، در برابر آن خضوع می کند. در این صورت، رب چهرة الاه به خود می گیرد. این خضوع خاص، «عبادت» نام دارد. بنابراین، عبادت شیطان به این معنا است که انسان، شیطان را بر اثر پیروی مدام، ربّ خود بگیرد و در برابرش مفقاد گردد و خضوع کند و به او سمت الوهی یا معبودی دهد.